Emperatòri
Imperatoria ostruthium
Apiaceae Umbelliferae
Àutri noum : Bijoun, Aregrot.
Noms en français : Impératoire, Benjoin.
Descripcioun :L'emperatòri o bijoun es uno planto coumuno en auto mountagno ounte trachis dins li relarg umide. Li fueio soun coumpausado de tres tros de tres fueioun denta. Li flour soun en gràndis oumbello de 20 à 50 rai. La cambo èi boutisso, sènso péu. Se recounèis peréu à soun fru de 4 à 6 mm e proun ala (1 à 1,5 mm - fotò).
Usanço :La racino (aregrot) èi vertuouso (pèr reviscoula...), èi poussible e se n'en servi coume sabourun. Li fueio, que sènton bon, soun manjadisso, pulèu cuecho en soupo o en tian, alor que la tijo sucrado e sucouso se croustejo crudo. Li fueio servien peréu en emplastro pèr gari li plago.
Port : Grando erbo
Taio : 0,4 à 1 m
Fueio : coumpausado
Tipe bioulougico : Emicriptoufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Imperatoria
Famiho : Apiaceae
Famiho classico : Umbelliferae
Ordre : Apiales
Coulour de la flour :
Blanco
Petalo : 5
Ø (o loungour) enflourejado : 7 à 10 cm
Flourido : Printèms
- Estiéu
Sòu : Ca
Autour basso e auto :
Pancaro entresigna
Aparado : Noun
Jun à avoust
Liò : Fourèst fresco
- Ribiero
- Mountagno mejano
- Auto mountagno
Estànci : Subaupen à Aupen
Couroulougi : Ouroufito-Éuropenco
Ref. sc. : Imperatoria ostruthium L., 1753
(= Peucedanum ostruthium (L.) W.D.J.Koch, 1824 )
Erbo-de-cinq-costo
Plantago lanceolata
Plantaginaceae
Àutri noum : Coua-de-gàrri, Co-de-rat, Auriho-d'ase, Auriho-de-lèbre, Lengo-de-cat.
Nom en français : Plantain lancéolé.
Descripcioun :L'erbo-di-cinq-costo es uno planto di proun couneigudo que porto forço noum en raport emé la formo de si fueio o de soun enflourejado : coua-de-gàrri etc. Se vèi un pau d'en pertout dins li sòu prefouns.
Usanço :La coua-de-gàrri s'emplego contro "lei picuro d’abéio, de vèspo, meme de cabrian ; prenès lei fueio de plantain, lei fretas bèn, leis escrasas bèn e lei fretas sus la picuro (in J.-L. Domenge, EbV, op.cit.). Tambèn èi tradiciounalamen utilisado contro li mau de gorjo (gargarisme), li blessaduro e macaduro (emplastro) e lou quiéu tapa (emé li grano coume la grano-de-niero, Plantago afra. Se manjo peréu cuecho coume d'espinarc.
Port : Erbo
Taio : 10 à 80 cm
Fueio : basalo
Tipe bioulougico : Emicriptoufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Plantago
Famiho : Plantaginaceae
Ordre : Lamiales
Coulour de la flour :
Verdo
Petalo : 4
Ø (o loungour) enflourejado : 1 à 7 cm
Flourido : Printèms
- Estiéu
Sòu : Ca
Autour basso e auto : 0 à 2200 m
Aparado : Noun
Abriéu à óutobre
Liò : Prado
- Relarg à jóuinis aubret
- Ermas
- Escoumbre e proche dis oustau
Estànci : Termoumediterran à Subaupen
Couroulougi : Éurasiatico
Ref. sc. : Plantago lanceolata L., 1753